SŁOWNICZEK

Poniższy słowniczek zawiera podstawowe zwroty stosowane w nauce Aikido. Ich znajomość może być pomocna w treningu.

Ai-hanmi (相半身) – pozycja, w której osoby ćwiczące mają te same stopy skierowane do przodu
Atemi (当身) – uderzenia we wrażliwe punkty na ciele człowieka stosowane w trakcie wykonywania techniki w celu wytrącenia go z równowagi/odwrócenia uwagi
Awase (合わせ) – zharmonizowanie ruchu z ruchem partnera podczas wykonywania techniki

Bokken (木刀) – drewniany miecz
Buki-waza (武器技) – techniki wykonywane z użyciem broni (bokken i jo)

Chudan (中段) – średnia wysokość (tułów, splot słoneczny)

Deshi (弟子) – uczeń
Uchi-deshi (内弟子) – uczeń, który na stałe przebywa w dojo, całkowicie poświęcając się treningowi i często biorąc udział w utrzymaniu dojo
Soto-deshi (外弟子) – uczeń mieszkający poza dojo, poświęcający się treningowi i często biorący udział w utrzymaniu dojo
Dojo (道場) – miejsce treningów

Futari-dori (二人取り) – atak polegający na trzymaniu obu rąk przez dwóch przeciwników

Gaeshi/Kaeshi (返し) – odwrotnie, odwrócić coś, wykonać na odwrót
Gedan (下段) – wysokość od pasa w dół
Gi (着) / dogi (道着) / keikogi (稽古着) – ubiór do treningu sztuk walki
Gyaku-hanmi (逆半身) – pozycja, w której osoby ćwiczące mają przeciwne stopy skierowane do przodu

Hajime (始め) – polecenie: zaczynać
Hanmi (半身) – pozycja ciała w Aikido, w której stopa przednia skierowana jest do przodu, a stopa tylna skierowana jest w bok pod kątem 90 stopni, tworząc odwróconą literę T. W tej pozycji biodra oraz całe ciało są zwrócone lekko w bok, przez co zmniejsza się powierzchnia ciała narażona na atak
Hanmi-handachi (半身半立ち) – pozycja, w której osoba atakująca (uke) stoi, a osoba broniąca się (nage) siedzi
Happo-giri (八方切り) – cięcie mieczem w ośmiu kierunkach
Hara (腹) – punkt znajdujący się pod pępkiem; centrum w sensie fizycznym i duchowym, uznawane za źródło energii ki
Henka-waza (変化技) – warianty technik podstawowych
Hidari (左) – lewa strona
Ho (方 / 法) – kierunek (1); metoda, sposób (2)

Irimi (入り身) – techniki, w których osoba broniąca się (nage) staje za plecami osoby atakującej (uke)

Jiyu-waza (自由技) – forma treningu, w której osoba atakująca (uke) wykonuje dowolny atak, a osoba broniąca się (nage) wykonuje dowolną technikę dostosowaną do ataku
Jo (丈) – drewniany kij o długości ok. 1,35 m
Jodan (上段) – wysokość od barków w górę
Jo-dori (丈取り) – techniki odbierania jo

Kaeshi-waza (返し技) – techniki kontrataku
Kakudo (角度) – kąt; w Aikido właściwy kąt, pod którym należy wykonać technikę
Kamae (構え) – pozycja w Aikido z bronią lub bez broni; zazwyczaj odnosi się do fizycznej pozycji, jednak może oznaczać także postawę psychicznej świadomości i gotowości wykonania techniki
Kakari-geiko (掛かり稽古) – forma treningu, w której kilka osób atakujących (uke) atakuje jedna za drugą osobę broniącą się (nage)
Katame-waza (固技) – techniki kończące się unieruchomieniem
Keiko (稽古) – trening
Ken (剣) – miecz japoński
Ken Tai Jo (剣対丈) – techniki polegające na obronie przed atakiem mieczem przy użyciu jo
Ki (気) – energia życiowa
Kiai (気合) – okrzyk pozwalający wydobyć energię fizyczną i duchową z naszego ciała
Kihon (基本) – techniki podstawowe
Ki-musubi (気結び) – uczucie jedności z zamiarami i ruchami przeciwnika
Ki-musubi no Tachi (気結びの太刀) – forma z mieczem ćwiczona w parach wykorzystująca zasadę ki-musubi. Określana jest także jako Otonashi no Ken (miecz, który nie wydaje dźwięku)
Ki no Nagare (気の流れ) – forma treningu na poziomie zaawansowanym, wykorzystująca płynny ruch podczas wykonywania technik
Kohai (後輩) – uczeń posiadający niższy stopień / uczeń młodszy stopniem
Kokyu (呼吸) – połączenie oddechu, energii oraz ruchu ciała. Koncepcja silnie oparta na aspektach duchowych, reprezentująca dwoistą, tj. duchową i fizyczną naturę wszystkich rzeczy.
Kokyu-ryoku (呼吸力) – siła uzyskana poprzez wykorzystanie kokyu
Kotai (交代) – polecenie zmiany partnerów podczas ćwiczenia
Kuden (口伝) – nauki O’Sensei przekazywane ustnie, objaśniające istotne elementy technik Aikido
Kumi-tachi (組太刀) – formy z mieczem ćwiczone w parach
Kumi-jo (組丈) – formy z jo ćwiczone w parach
Kuzushi (崩し) – ruch powodujący wytrącenie przeciwnika z równowagi

Ma-ai (間合い) – właściwy dystans między przeciwnikami
Migi (右) – prawa strona
Mo ikkai / Mo ichido – polecenie: „Jeszcze raz”
Musubi (結び) – uczucie jedności z zamiarami i ruchami przeciwnika

Nage (投げ) – w Aikido osoba wykonująca technikę
Nage-waza (投技) – techniki kończące się rzutem

Onegaishimasu (お願いします) – zwrot wyrażający życzenie lub prośbę; używany na początku treningu oraz na początku ćwiczenia z partnerem
O-Sensei – Morihei Ueshiba, twórca Aikido
Osae-waza (押さえ技) – techniki kończące się dźwignią
Oyo-waza (応用技) – forma treningu na poziomie zaawansowanym oparta na zastosowaniach technik podstawowych; praktyczne zastosowanie technik Aikido

Randori (乱取り) – forma treningu na poziomie zaawansowanym, podczas której forma ataku i sposób obrony nie są określone
Rei (礼) – polecenie: „Ukłon”
Reishiki (礼式) – reguły zachowania się w dojo
Renzoku (連続) – forma treningu, podczas której techniki są wykonywane w sposób ciągły
Riai (利合) – zasada Aikido łącząca techniki ręczne oraz techniki z użyciem miecza i kija w całościowy system

Seiza (正座) – tradycyjny japoński siad klęczny, zwany także siadem japońskim
Sempai (先輩) – uczeń posiadający wysoki stopień / uczeń starszy stopniem
Sensei (先生) – nauczyciel
Shihan (師範) – tytuł używany w budō, oznacza dosłownie nauczyciela godnego naśladowania
Shiho-giri (四方切り) – cięcie mieczem w czterech kierunkach
Shikko (執行) – przemieszczanie się na kolanach
Shime-waza (締技) – techniki duszenia
Shomen (正面) – 1. frontowa ściana w dojo, w kierunku której wykonywany jest ukłon na początku treningu; ściana, na której z reguły wisi portret O’Sensei; 2. twarz lub głowa
Suburi (素振り) – trening podstawowych uderzeń z użyciem drewnianego miecza (bokken) lub kija (jo)
Suwari-waza (座り技) – techniki wykonywane w pozycji siedzącej

Tachi-dori (太刀取り) – techniki ręczne polegające na odebraniu miecza osobie atakującej
Tai-jutsu (体術) – techniki ręczne w Aikido
Tai no Henko (体の変更) – podstawowe ćwiczenie polegające na obrocie o 180 stopni w momencie przechwytu ręki przez przeciwnika; inna nazwa to tai no henka (体の変化)
Tai sabaki (体捌き) – sposoby przemieszczania ciała
Takemusu Aiki (武産合気) – termin używany przez O’Sensei określający najbardziej zaawansowany poziom treningu Aikido, podczas którego techniki są wykonywane i tworzone w sposób spontaniczny odpowiednio do sytuacji, w oparciu o podstawowe zasady Aikido
Tanren Uchi (鍛錬打ち) – forma treningu z drewnianym mieczem polegająca na uderzaniu opony w celu wypracowania silnej pozycji bioder oraz nauki wyzwolenia maksymalnej siły
Tanto (短刀) – nóż / sztylet
Tanto-dori (短刀取り) – techniki odbierania noża
Tegatana (手刀) – krawędź dłoni

Uchi-tachi (打ち太刀) – w ćwiczeniach z mieczem osoba atakująca
Uke (受) – w Aikido osoba atakująca
Ukemi (受身) – sposób przyjmowania techniki przez odpowiednie ułożenie ciała; sposób bezpiecznego upadku
Uke-tachi (受け太刀) – w ćwiczeniach z mieczem osoba broniąca się

Zanshin (残心) – duchowe połączenie między partnerami trwające nawet po zakończeniu techniki; stan skupienia po zakończeniu ruchu
Zengo-giri (前後切り) – cięcie mieczem w przód i w tył